Afgelopen zaterdag opende Museum de Heksenwaag in Oudewater de nieuwe permanente expositie “Anders?!” Met deze unieke expositie heeft het museum een Europese primeur. De tentoonstelling maakt gebruik van geavanceerde AI- en VR-technologie, waardoor bezoekers de dynamiek en impact van uitsluiting daadwerkelijk kunnen ervaren.
Anders?! Unieke tentoonstelling Museum Heksenwaag
Museum de Heksenwaag vertelt al sinds haar ontstaan de geschiedenis van de heksenvervolgingen in de 15e, 16e en 17e eeuw. De waag in Oudewater was uniek in Europa omdat het mensen die van hekserij beschuldigd werden, een eerlijke kans gaf om hun onschuld te bewijzen. De afgelopen drie jaar is hard gewerkt om de expositie “Anders?!” op een vernieuwende manier te realiseren.
“In gesprekken met de burgemeester ontstond al in 2021 het plan om de Heksenwaag in te zetten als centrum van bewustwording, eerlijkheid, gelijkheid en mogen zijn wie je bent,” zegt Isa Van Wee, directeur van Museum de Heksenwaag. “Wat op het eerste gezicht eenvoudig leek, bleek een complexe uitdaging.” Burgemeester Danny de Vries, vult aan: “Het was een constante balans tussen het historische verhaal, de actualiteit en de verschillende belangen en opvattingen. Hoe doe je recht aan de een zonder dat dit ten koste gaat van de ander?”. Met trots kan ik zeggen dat het ons is gelukt.” aldus De Vries. “In onze zoektocht naar de juiste presentatie van het geheel hebben we bijzondere mensen ontmoet die hierin een geweldige bijdrage hebben geleverd, zowel creatief, operationeel als financieel. De expositie ‘Anders?!’ is de kroon op een bijzondere samenwerking.”
Unieke expositie – Europese primeur
Burgemeester Danny De Vries sprak tijdens de opening over de waardevolle lessen uit de geschiedenis van de heksenvervolgingen en trok een parallel met moderne vormen van uitsluiting en discriminatie. “Het is verbijsterend om te bedenken dat mensen werden vervolgd en vermoord simpelweg omdat ze anders waren,” zei De Vries. “De brandstapel van toen is nu een digitale brandstapel geworden.” Theatermaker Manja Bedner trok het thema naar de huidige tijd en vertaalde het naar inrichting en vormgeving van de tentoonstelling. “De expositie legt de link tussen het verleden en het heden, en geeft bezoekers inzicht in de mechanismen van uitsluiting en discriminatie.” Roger ter Heide en het team van Improvive ontwikkelden een baanbrekende AI applicatie waarin bezoekers in gesprek gaan met historisch vormgegeven personages. Ter Heide legt uit: “Met deze interactieve ervaring laten we bezoekers daadwerkelijk ervaren hoe het is om in de schoenen te staan van een vrouw die onterecht beschuldigd wordt. “In verschillende, op de individuele bezoeker afgestemde scenario’s kunnen zij de emotionele en sociale dynamiek van uitsluiting ervaren en reflecteren op hun eigen rol.”
Actueler dan ooit
Dat de thematiek actueler dan ooit is, bleek ook uit de gegevens die Miny van Haestrecht van Discriminatie.nl provincie Utrecht deelde: “In de eerste zes maanden van dit jaar hebben we met meer dan 600 meldingen in de provincie Utrecht al meer meldingen dan in heel 2023! Dit onderschrijft de noodzaak voor meer bewustwording, en ‘Anders?!’ kan daarbij een belangrijke bijdrage leveren.” Provinciaal gedeputeerde Rob Muilenkom prees de expositie voor haar aanpak om bezoekers via meerdere perspectieven naar geschiedenis en hedendaagse issues te laten kijken, wat bijdraagt aan een dieper begrip en empathie. “Een voorbeeld voor andere streekmusea. Omarm innovatie om relevante thema’s te adresseren en ook andere doelgroepen te bereiken en te betrekken.”
Dankzij de steun van de Provincie Utrecht, Discriminatie.nl Provincie Utrecht en SDGHUB Nederland, biedt de expositie “Anders?!” in Oudewater bezoekers een unieke kans om de dynamiek en impact van uitsluiting daadwerkelijk te beleven.