Art.1 Midden Nederland vindt het belangrijk dat Sinterklaas een feest is dat door iedereen gevierd kan worden en dat de figuur van Piet door niemand als kwetsend wordt ervaren. Met deze toolkit wil Art.1 MN bijdragen aan een positieve verandering van de traditie. Bekijk HIER het verslag van de bijeenkomst ‘Naar een inclusief Sinterklaas’ In TivoliVredenburg van 3 november 2019.

Voor wie is deze toolkit?
Deze toolkit is voor iedereen die naar mogelijkheden en tools zoekt om een inclusief sinterklaasfeest in te richten. De toolkit Sinterklaas is een initiatief van het Utrechts Pietenpact. Deze initiatiefgroep is sinds 2013 actief met dit vraagstuk en organiseert dialogen tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet.

De toolkit blijft aangevuld worden met nieuw materiaal. Heeft u ideeën over hoe de figuur van Piet kan veranderen in een personage die voor iedereen leuk en acceptabel is of wilt u een suggestie doen voor onze Spotifylijst met inclusieve Sinterklaasliedjes? Laat het ons weten.

Wat vindt u in de toolkit?
In deze digitale toolkit vindt u nieuwe ideeën en mogelijkheden om Piet om te toveren tot een figuur die niet als racistisch wordt ervaren, maar wel tot de verbeelding blijft spreken. Het aanbod bestaat onder meer uit verhalen, liedjes, gedichten, workshops en achtergrondinformatie.

Hoelang bestaat het sinterklaasfeest? Sinds wanneer heeft Sint een knecht? En sinds wanneer is die knecht zwart? Lees meer over de ontwikkeling van het sinterklaasfeest.

Jan de Bas (1964) is een Nederlands historicus en schreef een aantal boeken over Sinterklaas. In zijn boek Sinterklaas mag blijven (1999) stelt Jan de Bas voor het sinterklaasfeest steeds te blijven vernieuwen. “Wil Sint de 21ste eeuw overleven dan dient hij zich aan te passen aan de behoeften van de samenleving. Een veranderende maatschappij heeft een feest nodig waarin zij zichzelf herkent.” (Sinterklaas mag blijven (1999), blz. 7). 

Voor deze toolkit schreef hij het stuk De kern van het sinterklaasfeest waarin hij samenvat wat naar zijn idee de essentie van het sinterklaasfeest is.

Hoe kan een nieuwe Piet worden vormgegeven? In Piet 2.0 geven we een aantal voorbeelden.

Wij selecteerden een aantal boeken waarin Pieten voorkomen die passen bij deze tijd.

• Het boek De Pieten maken het bont bevat allerlei gekleurde Pieten. Pimm van Hest (tekst) en Nynke Talsma (illustraties); Clavis (2014).
  
  
• De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas vertelt het verhaal vanuit de ogen van een zwart jongetje. De Pieten in het boek worden allemaal geschminkt in een andere kleur. Henna Goudzand Nahar (tekst) en Helen Fermate (illustraties); zelfstandige productie (2013).
  
  
• In Lola’s Sint zitten ongeschminkte Pietjes met roetvegen. Kristina G. Langarika; Luna Productions (2013).
  
  
• In Prinses Arabella en de Sint worden de verkleedde kinderen in hun natuurlijke huidskleuren weergegeven. Mylo Freeman; De Eenhoorn (2014).
  
  
• In De vrienden van Sinterklaas wordt in het verhaal het uiterlijk van Piet expliciet in een nieuw narratief geplaatst. In de illustraties worden de Pieten in hun natuurlijke huidskleuren zonder roetvegen weergegeven, soms met gekleurde schmink. Sjoerd Kuyper (tekst) en Harmen van Straaten (illustraties); Hoogland & Van Klaveren (2014).
  
  
• Het kleinste Pietje is het vervolg op De vrienden van Sinterklaas (2015). Sjoerd Kuyper (tekst) en Harmen van Straaten (illustraties); Hoogland & Van Klaveren (2015).
  
  
• Piet van Steve L’Homme. Is een verhaal dat Sinterklaas liefhebbers bij elkaar brengt. Jaren geleden ontstond er verwarring op de stoomboot. De verwarring zorgde voor grote veranderingen onder het personeel van Sinterklaas. Hoe zit dat precies?

Tijdens Festival Pepernoot op 29 oktober 2017 werd het nieuwe Sinterklaaslied ‘Feest voor iedereen’ geschreven door Jolieke Sorber en Coen Witteveen. In de bijbehorende lesbrief worden activiteiten beschreven die kunnen worden uitgevoerd met peuters en jonge kleuters. Hier vindt u de tekst van het lied.

Liedjesschrijvers Paul Passchier en Thedo Keizer hebben klassieke sinterklaasliedjes in een nieuw jasje gestoken. Wij mogen er hier twee weergegeven. Daarnaast kunt u hun boek Sinterklaasje, kom maar binnen met je Piet (2014) hier bestellen.

Wij hebben ook een Spotifylijst ‘Inclusief Sinterklaasfeest’ met aangepaste en nieuwe Sinterklaasliedjes. Klik hier voor de afspeellijst. Heb je suggesties voor de afspeellijst? Laat het ons weten via info@art1mn.nl

Kleur je eigen Piet op de website van het Algemeen Dagblad.

Antidiscriminatiebureau Tûmba heeft een mooie kleurplaat online gezet waar ruimte is voor verschillende kleuren Klazen.

Stichting Nederland Wordt Beter heeft een lespakket én docentenhandleiding waarin aandacht wordt besteed aan de geschiedenis van de sinterklaasviering, de herkomst van Zwarte Piet en de controversie rondom deze figuur. Het taalgebruik is eenvoudig, waardoor de lessen geschikt zijn voor leerlingen vanaf groep 7 en ook voor oudere kinderen en volwassenen. Nederland Wordt Beter merkt dat er op scholen grote vraag is naar een hulpmiddel waarmee de discussie over Zwarte Piet gevoerd kan worden. Door het lespakket vrij beschikbaar te maken hoopt Nederland Wordt Beter een beter geïnformeerd gesprek te faciliteren.

Op de website van Nederland Wordt Beter kunt u de lessen en handleiding downloaden. Docenten van Nederland Wordt Beter verzorgen op verzoek ook gastlessen en lezingen voor scholen, bedrijven, intochtcomités en andere belangstellenden.

De Vreedzame School ontwikkelde een toolkit waarmee scholen en andere pedagogische instellingen de discussie binnen de eigen organisatie kunnen voeren.

Critical Mass ontwikkelde een interactieve werkvorm rondom Sunny Bergman’s documentaire Zwart als Roet. “Zwart als Roet confronteert leerlingen met de invloed van huidskleur en afkomst in de Nederlandse samenleving en laat hen stil staan bij de vraag of Nederland racistischer is dan we misschien denken. Aan de hand van vragen en stellingen gaan leerlingen dieper in op de documentaire en onderzoeken ze of mensen met een donkere huidskleur dezelfde kansen krijgen als mensen met een lichte huidskleur. De les biedt ruimte om eigen ervaringen met racisme en discriminatie te delen en na te denken over hoe zij hiermee om gaan.” Geschikt voor alle niveaus van het voortgezet onderwijs, mbo/hbo en voor docenten.

Jan de Bas, cultuurhistoricus en docent geschiedenis en filosofie aan de hogeschool Inholland, schreef meerdere boeken over Sinterklaas en verzorgt workshops over de essentie van het sinterklaasfeest waarbij inclusiviteit centraal staat. Indien u interesse heeft in onderstaande workshops, kunt u contact opnemen met Jan de Bas.

1. Workshop: ‘Filosoferen over de kern van het sinterklaasfeest’
   Werkvormen die typisch zijn voor filosoferen worden toegepast op de vraag wat de kern van het sinterklaasfeest is. Daarbij komt ook de vraag ter sprake of het nodig is om een Zwarte Piet bij het feest te hebben. En is Sinterklaas zelf eigenlijk wel nodig? Het gaat om discussie, maar er zijn ook rubriceeropdrachten en foto-, prent en tekstanalyses.
   
   
2. Workshop: ‘Sinterklaas in spotprenten’
   Aan de hand van tientallen spotprenten wordt gekeken waar het sinterklaasfeest eigenlijk voor staat. Wat zeggen de prenten over het feest, wat zegt het feest over ons? Deelnemers krijgen tal van opdrachten en ze mogen ook zelf iets tekenen. Brengen de prenten ons dichter bij de kern van het feest?
   
   
3. Workshop: ‘Voorstellen voor vernieuwing van een feest’
   Nieuwe ideeën voor het sinterklaasfeest worden besproken, zoals spelletjes voor op school en thuis. Ook nationale zaken komen ter sprake, zoals: de nationale intocht, de rol van de vrouw tijdens het feest en de canon van de sinterklaasliedjes. Wat mag of moet blijven? Welke alternatieven zijn bruikbaar?
   
   
4. Workshop: ‘Sinterklaas in allerlei soorten en maten’
   Een workshop met (historische) inhoud en reflectie. Er wordt stilgestaan bij diverse verschijningsvormen van het feest. Van hoe Ameland het viert, hoe protestanten het vormgeven en hoe het feest werd gevierd in het verleden. Wat kunnen we van deze vieringen leren? Kunnen we nog van het sinterklaasfeest spreken met al deze verschillen En wat bindt ons?

Naar een idee van: Mieke Janssen (Art.1 MN)

Ontwikkeling, tekst en vormgeving: Sageeta Hoeba (Art.1 MN)

Tekstredactie en vormgeving: Marieke Frederiks en Lotte van der Ploeg (Art.1 MN)