Op 8 april, de Internationale Roma-dag, herdenken we de Samudaripen (Romanes voor massamoord), nu 80 jaar geleden. Mila Duodu, die al ruim twintig jaar de belangen van de Roma-gemeenschap behartigt, schetst een historisch overzicht van het Romavolk. Volgens historische bronnen stammen de Roma en Sinti af uit India, vanwaar zij ongeveer duizend jaar geleden vertrokken. Via Zuidoost-Europa kwamen zij uiteindelijk in Nederland aan: de eerste Sinti in de vijftiende eeuw en de Roma in de negentiende en twintigste eeuw. Hun taal, het Romanes, is verwant aan het Sanskriet.
Misverstanden in Media en Politiek
In media en politiek wordt vaak gesproken van woonwagenbewoners, maar dit is onjuist. Woonwagenbewoners, ook bekend als Reizigers, zijn etnische Nederlanders die al generaties lang in woonwagens wonen vanwege hun reizende beroepen. Deze groep is dus geen Roma of Sinti. Desondanks worden alle drie de bevolkingsgroepen regelmatig geconfronteerd met discriminatie en uitsluiting. Door het uitsterfbeleid komen velen niet meer in aanmerking voor een standplaats op een woonwagenlocatie. Roma die in de jaren 1970 in Nederland aankwamen, kregen bijvoorbeeld geen verblijfsvergunning als zij niet in huizen gingen wonen, en sommigen werden zelfs uitgezet naar de Verenigde Staten.
Historische Discriminatie en Herdenkingen
Roma en Sinti hebben al eeuwenlang te maken met discriminatie, racisme en uitsluiting. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden velen gedeporteerd. Op 2 augustus 1944 werden ongeveer 3.000 Roma en Sinti – vrouwen, mannen en kinderen – omgebracht in Auschwitz. Deze tragische gebeurtenis wordt jaarlijks herdacht, vooral op 2 augustus, hoewel gezinnen hun dierbaren dagelijks herdenken.
Huidige Uitdagingen en Stateloosheid
Tot op de dag van vandaag zijn Roma en Sinti slachtoffer van antiziganisme en racisme. De politieke ontwikkelingen in Nederland geven weinig reden tot optimisme en vormen een bron van grote zorg. Een belangrijk aandachtspunt is stateloosheid, wat onder Roma veel voorkomt. Mensen die soms al tientallen jaren legaal in Nederland wonen, worden weggestuurd bij de balie van Burgerzaken en hun verzoeken tot naturalisatie worden niet in behandeling genomen. In plaats van een paspoort krijgen zij een vreemdelingendocument, wat hun dagelijks leven bemoeilijkt. Jongeren vertellen vaak niet dat zij Roma of Sinti zijn vanwege hun ervaringen met antiziganisme en racisme.
Positieve Ontwikkelingen en Blijvende Noodzaak
Dankzij een motie van het toenmalige Kamerlid Selçuk Öztürk (2021) is de bestrijding van antiziganisme opgenomen in de brede aanpak van racisme en discriminatie. Hoewel dit een positief resultaat is, benadrukt mevrouw Duodu dat er meer nodig is voor een rechtvaardige positie van Roma en Sinti in Nederland.
De herdenking van de Samudaripen en de huidige strijd tegen discriminatie en racisme tonen aan dat de Roma en Sinti gemeenschap nog steeds geconfronteerd wordt met grote uitdagingen. Het is essentieel om bewustwording te blijven creëren en stappen te ondernemen richting een inclusieve en rechtvaardige samenleving.
