Ter gelegenheid van de Wereld Roma en Sintidag organiseerde Art.1MN | Discriminatie.nl Provincie Utrecht op maandag 8 april de bijeenkomst 80 Jaar Samudarinpen – Expertmeeting Woonwagenbeleid Gemeenten Provincie Utrecht. In haar presentatie belichtte Miny van Haestregt van Art.1MN Discriminatie.nl Provincie Utrecht de juridische en maatschappelijke context rondom de huisvesting van woonwagenbewoners, een groep waarvoor woonwagenbewoning een essentieel onderdeel van hun culturele identiteit vormt. Onder hen bevinden zich Roma, Sinti, reizigers, en kermis- en circusfamilies, met een geschatte populatie van 60.000 tot 70.000 in Nederland.
Woonwagenbewoners nog altijd dupe van uitstervingsbeleid rijksoverheid
Tot 2018 leidde een landelijk uitsterfbeleid tot het verdwijnen van bijna 3000 standplaatsen. Dit beleid, ingezet na het beëindigen van de Woonwagenwet in 1999, hield in dat standplaatsen niet opnieuw werden uitgegeven na het vertrek of overlijden van een bewoner. Dit had grote gevolgen voor de woonwagenbewoners, die hun culturele manier van leven bedreigd zagen.
Juridisch gezien is het woonwagenleven erkend als een integraal onderdeel van de cultuur van de bewoners, een standpunt ondersteund door zowel het Europees Hof voor de Rechten van de Mens als het College voor de Rechten van de Mens in Nederland. Deze instanties benadrukken dat woonwagenbewoners, op basis van hun culturele identiteit, recht hebben op bescherming onder de discriminatiegrond van ‘ras’ in de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB).
Ondanks nieuw beleid blijven veranderingen uit
Ondanks een nieuw beleidskader van het Ministerie van BZK in 2018, dat gemeenten richtlijnen biedt voor het ontwikkelen van een lokaal woonwagenbeleid binnen een mensenrechtelijk kader, blijkt uit de praktijk dat significante veranderingen uitblijven. Er worden weliswaar nieuwe standplaatsen gerealiseerd, maar het aantal blijft aanzienlijk achter bij de behoefte.
De presentatie in Utrecht toonde aan dat er landelijk een tekort is van 8000 standplaatsen en dat er tot 2030 plannen zijn voor slechts 1028 nieuwe standplaatsen. Daarbij heeft meer dan de helft van de gemeenten behoefteonderzoek gedaan, maar de realisatie van standplaatsen stuit vaak op knelpunten zoals onrendabele exploitatie, gebrek aan locaties, en weerstand van omwonenden.
Samenwerken aan Huisvestingbeleid, mensenrechten en sociale inclusie
Deze situatie onderstreept het belang van een gezamenlijke inspanning van zowel de lokale overheden als de landelijke regering om deze gemeenschappen te ondersteunen. Het waarborgen van hun recht op een cultuurspecifieke manier van leven, inclusief de beschikbaarheid van woonwagenstandplaatsen, is niet alleen een kwestie van huisvestingsbeleid maar ook van mensenrechten en sociale inclusie.
Het beleid en de uitvoering ervan vereisen continue aandacht, en de dialoog tussen gemeenten, woonwagenbewoners, en belangenorganisaties is cruciaal voor het realiseren van concrete verbeteringen. De provincie Utrecht neemt een voortrekkersrol in deze dialoog, waarbij het streven naar een rechtvaardige, gelijkwaardige behandeling van alle inwoners, ongeacht hun woonvorm, centraal staat.
