Complexe historie en huidige situatie
In deze factsheet over de woonwagengeschiedenis en het perspectief van Roma en Sinti in Nederland, wordt de complexe historie en huidige situatie van deze gemeenschappen uitgelicht. Al eeuwenlang kenmerken Roma en Sinti zich door hun nomadische levenswijze, die geworteld is in beroepen als muzikant, paardenhandelaar, en tapijtenverkoper. Ondanks een aanvankelijke warme ontvangst, werden zij al snel doelwit van vervolging en discriminatie, waarbij ze, vergelijkbaar met Joden, vals werden beschuldigd van maatschappelijke tegenslagen zoals mislukte oogsten en epidemieën.
Met de oprichting van woonwagenlocaties in Nederland, waar Roma en Sinti zich verplicht moesten vestigen, werd getracht een oplossing te bieden voor het rondtrekken. Dit beleid veranderde echter in de loop der tijd, met name door het uitsterfbeleid dat in 2018 werd beëindigd, waardoor geen nieuwe standplaatsen werden gecreëerd en bestaande standplaatsen verdwenen.
Behoud van tradities, taal en cultuur
De Sinti, voornamelijk woonachtig in Limburg, Noord-Brabant, en Zuid-Holland, en een deel van de Roma die vóór de Tweede Wereldoorlog naar Nederland kwamen, proberen hun tradities, taal en cultuur levend te houden binnen hun woonwagengemeenschappen. Ze streven ernaar om woonwagenlocaties te behouden en uit te breiden en werken hard om stigmatisering tegen te gaan.
De Roma die in de jaren ’70 naar Nederland kwamen, bevinden zich echter in een unieke positie; zij hebben tot op heden geen toegang tot standplaatsen, ondanks dat ze in beleidskaders worden genoemd. Ze werden van gemeente naar gemeente gestuurd en uiteindelijk gedwongen tot sedentair leven, wat leidde tot snelle, doch mislukte integratiepogingen en voortdurende discriminatie, bekend als antiziganisme.
Dankzij voortdurend activisme en belangenbehartiging door de Roma is er politieke aandacht gekomen voor hun situatie, en werd antiziganisme in 2020 officieel erkend als een vorm van specifiek racisme jegens Romanivolkeren. De ontwikkeling van een overlegstructuur tussen Roma van de jaren ’70 en lokale overheden over huisvesting en woonwagenbeleid is een cruciale stap voorwaarts in het erkennen en adresseren van de unieke behoeften en rechten van deze gemeenschappen in Nederland.
